Cùng với nylon, polyester thì acrylic đang là một trong những loại vải được các nhà sản xuất kỳ vọng nhiều nhất để thay thế cho len lông cừu hoặc tơ lụa đắt đỏ. Cùng khám phá những đặc tính nổi bật của acrylic để thấy sức hút từ chất liệu tổng hợp này.

Khái niệm vải acrylic

Vải acrylic là gì?

Vải acrylic là chất liệu được làm từ sợi tổng hợp acrylic có nguồn gốc từ polymer tổng hợp có tên Acrylonitrile, hay còn được gọi là vải len nhân tạo. Sợi acrylic được sử dụng để dệt thành vải hoặc kết hợp với những sợi vải khác để tạo ra nhiều chất liệu khác nhau.

Về cơ bản, acrylic là một loại nhựa được tạo ra từ acrylonitrile - đây là một loại hóa dầu, và thường được kết hợp thêm một số hóa chất để giúp khả năng hấp thụ thuốc nhuộm của chúng được tốt hơn. Vải acrylic được sản xuất theo cách tương tự như sản xuất vải polyamide (hoặc vải nylon) và vải polyester.

Vải acrylic được chế tạo với mong muốn thay thế vải len

Cũng như nhiều loại sợi tổng hợp khác, acrylic cũng được phát triển bởi tập đoàn Dupont. “Ông lớn” trước đây đã từng sản xuất sợi nylon để thay thế lụa, sợi polyester để thay thế cotton và sau đó sáng tạo, nghiên cứu ra sợi acrylic với tham vọng sẽ thay thế cho len.

Lịch sử ra đời vải acrylic

Sợi acrylic xuất hiện lần đầu tiên năm 1941 trong phòng thí nghiệm của Dupont năm 1941. Khi đó một nhà khoa học đang nghiên cứu cải thiện sợi rayon thì ông phát hiện ra sợi acrylic. Ban đầu sợi vải này có tên gọi là sợi A, sau đó được đăng ký nhãn hiệu với tên Orlon.

Dupont nghiên cứu sử dụng sợi acrylic để thay thế cho len nhưng lại gặp vấn đề trong quá trình nhuộm vải và kéo sợi. Đồng thời, trong thời điểm đó, nylon và polyester bùng nổ quá mạnh nên nhà sản xuất ngừng phát triển sợi acrylic. Vào những năm 1950, khi các trở ngại trên được khắc phục hoàn toàn, Dupont tiếp tục tiến hành chế tạo áo len bằng sợi acrylic.

Vải acrylic là vải sợi được chế tạo trong phòng thí nghiệm

Và cho đến những năm 1970, việc sử dụng loại vải này lại bị hạn chế bởi phong trào bảo vệ môi trường, sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường nổi lên. Đặc biệt, có nhiều thông tin chứng minh rằng việc sản xuất cũng như trong thành phần của chất vải này chứa một số chất độc hại, có thể gây ung thư cho người sử dụng. Lúc này sản lượng acrylic có giảm sút và buộc họ phải xuất bán sang các nước châu Á và châu Phi để duy trì doanh thu.

Ngày nay, sợi acrylic được tập trung sản xuất tại vùng Viễn Đông, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Mexico và Nam Mỹ. Một số nhà sản xuất châu Âu vẫn tiếp tục duy trì sản xuất sợi như Drolon, Montefibre, Fisipe.

Quá trình sản xuất vải acrylic

Bất cứ loại vải nào cũng phải trải qua quá trình sản xuất nghiêm ngặt, phức tạp để đảm bảo tính năng cho chất liệu. Hãy cùng tìm hiểu vải acrylic đã trải qua những công đoạn gì để làm ra thành phẩm như ngày nay nhé!

Bước 1: Tạo sợi acrylic

Để chuẩn bị sản xuất acrylic, người ta sử dụng polymer với thành phần vào phải chứa ít nahats 85% sau đó đưa chất này vào phản ứng trùng hợp gốc tự do để tạo ra. Các sợi polymer được hòa tan dung môi mạnh như DMF hay NaSCN.

Phản ứng tạo ra hỗn hợp dạng gel, chúng tiếp tục được chuyển qua máy trộn với nhiều lỗ (hay còn gọi là máy quay sợi) để tạo thành acrylic dạng sợi. Sợi gel được đông tụ trong dung dịch có dung môi, hay còn gọi là quy trình kéo sợi ướt. Còn quy trình kéo sợi khô cũng được xử lý tương tự bằng cách này, dung môi được làm bay hơi trong dòng không khí trơ, tạo ra nhiệt độ cao giúp các sợi đông tụ lại.

Cách làm này được đánh giá hiệu quả và thân thiện với môi trường vì không cần phải thêm bất cứ hóa chất nào.

Bước 2: Kéo sợi acrylic

Sợi acrylic sau khi rửa sạch và kéo dài

Các sợi acrylic ban đầu đã mang đi rửa sạch, kéo dài, kéo giãn thành những sợi dài, mỏng với mục đích phục vụ cho quá trình dệt sợi vải acrylic thành tấm. Qua đó giảm thiểu tối đa chi phí và hiệu suất.

Bước 3: Dệt vải acrylic

Sợi Acrylic chất lượng sau khi thu hoạch sẽ tiếp tục được cuộn thành từng ống và chuyển đến khu vực dệt may. Nhà sản xuất có thể mang ống sợi vải này bắt đầu tiêu thụ ngay trên thị trường hoặc dệt thành vải tấm, sau đó ứng dụng cho những lĩnh vực khác nhau tương ứng.

Là sợi nhân tạo nên vải acrylic dễ nhuộm màu

Bên cạnh đó, thành phẩm vải acrylic sẽ được nhuộm màu, phủ thêm chất kháng cháy để hạn chế tối đa nguy hiểm của chất liệu này, mặc dù phương pháp xử lý rất độc hại.

Đánh giá đặc điểm vải acrylic

Là một chất liệu tổng hợp, vì thế nhà sản xuất vải đã nghiên cứu và mang đến cho acrylic rất nhiều đặc điểm nổi trội trong tính năng.

Ưu điểm

Tính đàn hồi tốt

Với mục đích ban đầu để thay thế sợi len nên acrylic sở hữu độ co giãn vượt trội so với các chất liệu khác trên thị trường hiện nay. Nhờ ưu điểm này mà những trang phục được may từ vải acrylic nhanh chóng phục hồi về trạng thái ban đầu mặc dù bị gấp lâu ngày, khả năng chống nếp nhăn tốt. Vì thế acrylic được đánh giá là chất liệu cao cấp khi dùng làm vải bọc.

Trọng lượng nhẹ, ấm áp

Sở hữu trọng lượng nhẹ, giữ ấm tuyệt vời chính là ưu điểm lớn nhất của vải acrylic. Không chỉ vậy, liên kết chặt chẽ trong thành phần cũng giúp sở hữu khả năng cách nhiệt trên nền nhiệt lạnh. Cũng nhờ lý do này mà chúng còn được sử dụng để thay thế lông cừu.

Dễ nhuộm màu

Vải sợi acrylic được nhuộm dễ dàng với các trường màu khác nhau

Các loại sợi vải tự nhiên thường có nhược điểm khó nhuộm màu nhưng với sợi vải nhân tạo, trong đó có vải acrylic, chúng đã được cải thiện và trở thành ưu điểm của chất liệu này. Nhà thiết kế có thể tự do sáng tạo, thiết kế và người tiêu dùng cũng có nhiều lựa chọn màu sắc hơn với vải acrylic.

Chịu nhiệt tốt, nhanh khô

Không chỉ dừng lại ở những ưu điểm trên, khả năng thoát ẩm của chất liệu này cũng rất tốt, nổi bật hơn hẳn những chất liệu tổng hợp khác trên thị trường hiện nay. Bên cạnh đó, vải acrylic còn có khả năng chống tia cực tím, chịu nhiệt độ cao, nắng nóng một cách hiệu quả.

Giá thành hấp dẫn

Sở hữu ưu điểm hoàn hảo, đáp ứng nhu cầu của khách hàng, nhưng loại vải này lại tiếp tục chinh phục thị trường với giá thành rất phải chăng, thích hợp với đa dạng phân khúc khách hàng trên thị trường hiện nay. Ngoài ra, loại vải này cũng rất dễ bảo quản, vệ sinh, bạn có thể giặt tay, giặt máy mà không sợ ảnh hưởng đến chất lượng vải.

Nhược điểm

Khá thô, nóng

Cũng tương tự như những chất liệu nhân tạo, sợi vải acrylic mang đến cảm giác khá nóng, bí bách, đặc biệt trong những ngày nóng nực sẽ càng khó chịu hơn. Với sợi len lông cừu tự nhiên thường mềm mại, mịn màng thì sợi nhân tạo acrylic khó có được đặc điểm này.

Khả năng thấm hút kém nên acrylic mang đến cảm giác khá nóng, bí bách khi sử dụng

Dễ bị giãn

Mặc dù độ bền cao nhưng vải acrylic nhanh chóng bị giãn. Sau nhiều lần giặt máy, những trang phục từ vải acrylic thường dễ bị mất đi form dáng ban đầu và thay đổi kích thước so với lúc mới mua ban dầu.

Bị biến đổi khi tiếp xúc nhiệt độ cao

Khi gặp nhiệt độ cao, vải nhanh chóng bị biến đổi màu, chất lượng giảm sút nhanh chóng. Do đó, nếu bạn đang sử dụng trang phục chất liệu vải acrylic cần đặc biệt chú ý đến nhược điểm này, tránh ảnh hưởng đến chất lượng.

Chưa thân thiện môi trường

Cho đến nay, việc sử dụng vải acrylic vẫn có nhiều thảo luận xoay quanh về vấn đề môi trường. Việc sử dụng hóa chất trong quá trình sản xuất acrylic gây ảnh hưởng ít nhiều. Thực tế, chỉ có 5% chất không tốt được tái chế lại, đồng nghĩa với đó, những chất độc hại còn lại đã thải ra môi trường, về sau gây tác động tiêu cực. Hơn nữa, loại vải này cũng có thành phần chủ yếu từ nhựa, không thể phân hủy sinh học, đây cũng là nhược điểm chung của các loại vải tổng hợp.

Dễ xù lông

Hầu hết những loại vải acrylic dễ bị xù lông trong quá trình sử dụng. Khi xù lông, bạn sẽ thấy hiện tượng hạt xoắn trên bề mặt vải gây mất thẩm mỹ cho trang phục sử dụng chất liệu này. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể khắc phục nhược điểm này bằng cách cắt bỏ những phần xù lông này trên bề mặt vải.

Vải acrylic rất dễ xù lông

Phân loại vải Acrylic

Với sự kết hợp giữa sợi acrylic với nhiều loại sợi khác đã giúp loại vải này có nhiều biến thể khác nhau. Hãy cùng khám phá nhé.

Acrylic

Chất liệu này sử dụng ít nhất 85% acrylonitril trong thành phần.

Lastrile

Lastrile là sự kết hợp giữa diene phối trộn với acrylonitrile. Chất liệu này cũng rất phổ biến trên thị trường như Acrylic 100% nhờ khả năng co giãn, độ đàn hồi cao.

Modacrylic

Chất liệu này được biến thể của sợi acrylic với thành phần từ acrylonitrile nhưng có sử dụng thêm nhiều polyme khác trong sản xuất như vinylidene clorua. Vì thế, chất vải này thường mềm, dẻo, chống nhăn và độ bền cao hơn acrylic nguyên chất. Đặc biệt, vải modacrylic còn có khả năng chống mài mòn, chống cháy tốt nên được ứng dụng phổ biến trong may mặc trang phục thường ngày, giữ form, dáng rất tốt.

Nitrile

Khác với acrylic, nitril có thành phần lớn từ vinylidene clorua. Chất liệu này phổ biến tại thị trường Mỹ năm 1960 nhưng tại châu Á trước thời điểm đó đã rất phổ biến. Tuy vậy, do chất liệu này khó nhuộm màu nên chúng không được sử dụng rộng rãi trên thị trường, ít người biết đến.

So sánh vải acrylic và polyester

Cùng là hai loại vải nhân tạo rất phổ biến trên thị trường, hai loại vải này có gì giống và khác nhau:

Thành phần cấu tạo, tính năng

Cả hai chất liệu này đều có nguồn gốc từ nhựa, sợi nhân tạo, vải tổng hợp và có tính chất dễ bám dầu, bám vết bẩn, kỵ nước. Xét về khả năng cách điện thì acrylic nổi trội hơn nên khả năng giữ ấm tốt hơn. Đó là lý do vì sao vải acrylic thường được ưa chuộng vào mùa đông, trong khi đó polyester lại phát huy đặc điểm linh hoạt trong nhiều điều kiện thời tiết khác nhau.

Độ bền chắc

Cả hai loại vải đều khá bền, có khả năng chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn. Đặc biệt, sợi acrylic dễ cháy, chống mài mòn hay hóa chất kém hơn polyester.

Tính bền vững

Vải polyester có tính bền vững tốt hơn, dễ tái chế. Trong khi đó, acrylic phải mất 200 năm mới phân hủy hoàn toàn. Quá trình phân hủy này cũng gây nhiều tranh cãi khi chúng ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường khi giải phóng độc tố, hóa chất ra ngoài môi trường.

Acrylic và polyester đều là chất liệu tổng hợp

Cả hai chất liệu đều dễ bảo quản, vệ sinh. Tuy nhiên với acrylic bạn cần chú trọng hơn do chất liệu nhạy cảm với nhiệt độ cao.

Ứng dụng

Ứng dụng trong thời trang

Vải acrylic từ khi xuất hiện đã đóng góp phần lớn cho thị trường may mặc. Sở hữu khả năng đàn hồi cao, giữ form dáng tốt nên acrylic là chất liệu tuyệt vời để may trang phục bóng chày, bóng rổ,... Các sợi acrylic là sợi nhân tạo tương tự như len, có thể được sử dụng trong sản xuất hàng may mặc như áo len, găng tay,... Vì thế sợi vải này thường được sử dụng để thay thế cho vải len rẻ tiền như áo len, găng tay,..

Một số trang phục sử dụng acrylic thay thế len

Ứng dụng trong phụ kiện

Do có độ bóng cao nên vải acrylic còn được sử dụng làm tóc giả.

Sợi acrylic được sử dụng làm tóc giả

Ứng dụng trong nội thất

Bên cạnh trang phục may mặc, vải acrylic còn được ứng dụng trong lĩnh vực trang trí nội thất như rèm, thảm, bọc ghế sofa,...

Vải acylic làm thảm trải sàn

Ứng dụng làm lều bạt ngoài trời

Với đặc tính chống thấm nước, acrylic còn được sử dụng để làm lều hay các vật dụng ngoài trời khác.

Lều bạt từ vải acrylic chống nước tuyệt đối

Ảnh hưởng của vải sợi acrylic tới môi trường và sức khỏe

Acrylic - gánh nặng cho môi trường

Vì vải acrylic không phân hủy sinh học nên phần lớn tác động tiêu cực tới môi trường. Bên cạnh đó, quy trình sản xuất vải acrylic sử dụng nhiều hóa chất gây hại cho người sản xuất và hệ sinh thái xung quanh.

Các sản phẩm sử dụng để sản xuất vải acrylic rất dễ bay hơi và các nhà máy sản xuất loại sợi này thường xuyên có nguy cơ phát nổ nếu không kiểm soát chặt chẽ biện pháp bảo vệ cần thiết. Nhiều chất độc hại được sử dụng trong sản xuất vải acrylic và nếu những chất này không được xử lý hoặc thải bỏ đúng cách, chúng sẽ xâm nhập vào các hệ sinh thái xung quanh và gây hại cho động vật hoang dã và con người. Các loại khí được tạo ra trong quá trình sản xuất acrylonitril rất nguy hại đến mức luật pháp yêu cầu chúng phải được lọc khép kín đúng cách trước khi thải ra môi trường.

Không giống như polyester và một số loại vải tổng hợp khác, trên thực tế, không thể tái chế vải acrylic, điều đó có nghĩa là không có biện pháp hiệu quả để xử lý quần áo acrylic khi chúng không được sử dụng. Sợi acrylic không phân hủy sinh học, vì vậy nó sẽ tích tụ trong môi trường và tồn tại hàng trăm năm đến khi có thể bắt đầu phân hủy một cách chậm chạp.`

Những sợi nhỏ khi giặt vải sợi tổng hợp sẽ xâm nhập vào nguồn cấp nước và làm hại hệ sinh thái. Sự xâm nhập mạnh mẽ của sợi này đang đe dọa đến nguồn nước ở các khu đô thị mật độ cao.

Một nhà khoa học người Anh gần đây đã phát hiện ra rằng một lần giặt quần áo có thể tạo ra tới 700.000 sợi siêu nhỏ, và những sợi nhỏ này sau đó sẽ xuất hiện ở các bờ biển trên khắp thế giới, làm tăng thêm đại dịch khủng hoảng nhựa trên các đại dương.

Ngoài ra, là một hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), acrylonitrile có khả năng tạo ra ozon dưới đất, gây nhiễm độc cho cây trồng và làm giảm năng suất cây trồng. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ mức độ thường xuyên của việc sản xuất sợi acrylic gây ra tác hại môi trường này.

Vải sợi gây chất ung thư

Ngoài nguy hại cho môi trường, vải acrylic cũng có thể nguy hiểm cho sức khỏe của con người. Ngay từ năm 1979, Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) đã lo ngại rằng các monome còn sót lại trong vải acrylic có thể gây ung thư. Sự nghi ngờ này đã được chứng minh bởi Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ: mỗi khi da tiếp xúc với sợi acrylic, sẽ tăng thêm khả năng mắc bệnh ung thư.

Về bản chất, vải acrylic rất dễ cháy, có nghĩa là nó phải được xử lý bằng chất chống cháy độc hại để tránh khả năng làm tổn thương người mặc. Các loại chất chống cháy được sử dụng được gọi là organophosphates, và các hợp chất độc hại này dần dần tích tụ trong cơ thể.

Tiếp xúc với sợi tổng hợp trong quá trình sản xuất làm tăng tỷ lệ ung thư vú ở phụ nữ sau mãn kinh. Các loại sợi tổng hợp như acrylonitrile cũng đóng vai trò là nơi sinh sản của vi khuẩn, có thể gây ra các bệnh về da và các triệu chứng dị ứng nói chung.

Cách vệ sinh, bảo quản vải acrylic

Để đảm bảo vải acrylic luôn bền, đẹp trong quá trình sử dụng thì việc vệ sinh, bảo quản cần thực hiện đúng cách, và lưu ý một số điểm sau:

Nên giặt các trang phục từ chất liệu vải acrylic cùng với nước ấm. Để giảm bớt sự tích điện từ sợi vải này, bạn nên sử dụng nước xả làm mềm vải ở lần giặt thứ ba trở đi.
Sau khi giặt, nên vắt nhẹ bằng tay, lực vừa phải và sử dụng móc treo bằng nhựa hoặc chất liệu không gỉ để phơi khô.
Nếu giặt vải acrylic bằng máy, nên sử dụng nước ấm, chế độ giặt vừa phải và sử dụng nước làm mềm vải ở lần xả cuối cùng.
Hạn chế sử dụng máy sấy khô với trang phục từ acrylic bởi chúng không có khả năng chịu nhiệt độ cao. Nếu bắt buộc phải là, ủi thì nên lựa chọn mức nhiệt vừa phải.

Nhìn chung, acrylic là chất liệu khá nóng, không đảm bảo sự an toàn tuyệt đối cho người dùng, không thân thiện với môi trường. Vì thế bạn cần cân nhắc kỹ khi lựa chọn chất liệu này. Hãy đảm bảo lựa chọn các sản phẩm không ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn cũng như người thân.

Vải Acrylic là gì? Đánh giá đặc điểm chất liệu acrylic